Çocuklarda öfke kontrolü

Öfkeyi kabul edin

Öfkeyi bazen zararlı ve dışavurulmaması gereken bir duygu olarak düşünüp yanılgıya düşebiliyoruz. Öncelikle kabul edelim, öfke, yaşanması son derece doğal ve dışavurulması sağlıklı bir duygudur. Asıl yaşanmaması tuhaf olurdu! Öfkeyi zarar verme boyutunda yaşamak elbette kabul edilir şey değil, fakat içimizdeki enerjiyi açığa çıkaramamak ve bu duyguyu biriktirmek de hiç doğru değil, bunu da unutmayalım.

Bu öfke neyin mesajı?

Peki bir çocuk kontrol edemediği duygu patlamaları yaşıyorsa bu ne demektir? Anne-baba buradan ne anlamalı? En yalın haliyle bunu, altında yatan daha hassas bir sebebin üstünü örten ve çoğu zaman kendini yetersiz hissettiği bir durumun ardından bir güç gösterisi olarak düşünebilirsiniz. Aslında çocuğunuz baş etmekte zorlandığı birşey yaşıyor, önce onu anlayalım ve yardım etmek için hazır bulunduğumuzu hissettirelim.

Neler yapabilirsiniz?

•  Sakinliğinizi korumak. Biliyorum, çocuğunuz avazı çıktığı kadar bağırırken, yapılacaklar listesinde en zorlayıcı ve gerçekleştirmesi mümkün görünmeyen yöntem bu olabilir, fakat siz de o an öfkeye kapıldığınızda bunun yangına benzin dökmekten bir farkı olmayacaktır.

•   Önce alan tanıyın. Eğer kendisine ya da başkasına fiziksel zarar içeren bir davranış gösteriyorsa hemen müdahale ederek durdurun. Bunun haricinde, bağırmak, ağlamak gibi davranışlarda bulunuyorsa ona duygularını yaşaması için uygun ortam ve zaman tanıyın, öfkesini hissetsin, sakinleşsin.

•   Sonra konuşun. Öfkenin bir doruk noktası ve ardından da düşüşe geçtiği bir sakinleşme evresi vardır ve karşılıklı konuşmak için en uygun zaman budur. Çocuğunuz duygularını konuşmaya ayrıştırmaya ihtiyaç duyuyor olabilir. Belki öfkesinin arkasına gizlenmiş hayalkırıklığı, utanç, üzüntü gibi daha kırılgan duygular vardır ve bunları ifade etmenin yolunu tam olarak bilememiştir.

•   Doğru sözlerle yaklaşın. “Bu kadar sinirlenecek ne var canım!”, “Neden bağırıyorsun?!”, “Yeter artık susar mısın!” yerine “Seni anlıyorum, istediğin olmayınca öfkelendin.”, “Şu an kızgınsın. Sakinleştiğinde konuşalım” gibi empati içeren cümleler kurarsanız çocuk anlaşıldığını hissedecektir.

•   Öfkesini uygun şekilde dışavurabileceği yolları öğretin. Öfke duygusunu nasıl sağlıklı şekilde yaşayacağını çocuğunuza öğretebilirsiniz:

-    Onu sakinleştirecek aktiviteler üzerine konuşun, odasında yastığını yumruklamak, top sektirmek, müzik dinlemek, koşmak gibi enerjisini atabileceği zararsız yolları belirleyin.

-    Birlikte bir öfke sözlüğü oluşturun. Sinirlendiği durumları ifade etmek için küfür, hakaret dışında her türlü sözcük bu sözlüğe girebilir ve yüksek sesle, bağırarak dahi söylenebilir, kabul.

-    Tamamen çocuğunuzun tercihine göre değişmekle birlikte, resim yapmak, özellikle de boyaları serbestçe kullanarak deşarj olmak etkili bir yöntem. Örneğin, odasında bir duvar ya da pano bunun için ayrılabilir.

-    Yazmak, özellikle ergenlik dönemlerinde işe yarar bir yöntemdir. Buradaki püf noktası ise çocuğun kızgınlık duyduğu her şeyi kağıda döktükten sonra onu ufak parçalara ayırarak yırtması. Yani, bir anlamda kontrollü bir bomba imha işlemi gibi düşünün.

•   Nefesle sakinleşmek. Çocuğunuzun yaşına göre oyunlaştırarak ya da konuşarak ona doğru nefes almayı öğretebilirsiniz. Burnundan derin derin aldığı nefesi, yavaşça ağzından vermek ve bunu en az 10-15 kere tekrar etmek solunumunu ve kalp ritmini düzenler. Evde ona ait bir sakinleşme köşesi belirleyerek veya dışarda çocuk yogası öğrenmesini sağlayarak bunu yapabilirsiniz.

•   Öfkenin gelişini fark etmesini sağlayın. Öfkenin yolcuğunu birlikte keşfedin. Hangi durumlarda, nasıl belirtilerle geliyor, vücudunda neler oluyor, o an aklından neler geçiyor. Bir kağıda çan şeklinde bir grafik ya da bir dağ resmi çizerek, ona öfkenin bir anda zirvede patlamadığını, oraya çıkana dek yavaş yavaş arttığını anlatabilirsiniz. O yükseliş sırasında, erken sinyalleri fark etmesini sağlayın.

•   Siz öfkelenince ne yapıyorsunuz? Ve son olarak, kendinize bu soruyu sorun. Kendiniz gerçekleştiremediğiniz hiçbir şeyi ondan yapmasını beklemeyin. Anne, baba, abla ya da ağabeyi, büyükler kızgın olduklarında ne yapıyorlar gözden geçirin. “Hepimiz öfkelenebiliriz, ama önce sakinleşmeyi bekliyoruz, daha sonra problemle ilgili konuşarak çözüm arıyoruz.” gibi bir aile kuralını evdeki herkes benimserse, çocuğunuz da buna uyum sağlayacaktır.