YAŞAM - ANNE - ÇOCUK

Empatiyi nasıl öğreniriz?

Çocuklar dünyaya empati, vicdan, merhamet gibi ahlaki kavramlara sahip olarak mı gelir yoksa bunlar sonradan mı edinilir? Son günlerde, özellikle hayvanlara şiddet konusunda üzücü haberler gündemdeydi. Yaşananlar bizi, güçsüz olana şiddet uygulamanın altında yatan önemli etkenlerden birini, empati eksikliğini, bir kez daha düşünmeye itiyor.

profil
Duygu Karaer
19.06.2018
Empatiyi nasıl öğreniriz?

Hayatta kalma iç güdüsü, açlığı giderme ihtiyacı, cinsellik veya agresyon gibi insana ait birçok kavram doğuştan gelirken, manevi değerler önce anne-babadan, daha sonra toplumdan öğrenilir. Yani empati, geliştirilebilen bir beceridir.

Şiddetin Dışavurumu

Çocuk henüz bu kavramları edinme aşamasındayken hayvanlara, diğer çocuklara, çevreye şiddet içeren söz ve eylemlerde bulunabilir. Küçük kardeşinin yok olmasını isteyen ya da bir böceği ezerek öldürdüğünde ne olacağını merak eden bir çocuğu hoşgörüyle karşılayabiliriz. Aslında bütün bu davranışlar ebeveynlere birer mesaj iletir. Baş edemediği bir kardeş kıskançlığının dışavurumu, ifade edemediği bir öfkenin yansıması veya ölüm kavramına duyulan merak olabilir.

Anne babanın bilgilendirmeleriyle ve iyi birer örnek olmasıyla çocuk, agresyonu, zarar verme iç güdüsünü törpülemeyi ve öfkeyi sosyal açıdan daha kabul edilebilir şekillerde ifade etmeyi öğrenir.

Empatinin İpuçları

Bakış açısı: Okulda, sokakta, gün içinde yaşadığı olaylardan bahsederken onu diğerlerinin penceresinden bakmaya yöneltebilirsiniz. “Acaba arkadaşın bu durumda ne hissetmiştir?”, “Aynısı senin başına gelse ne yapardın?” gibi sorular onu düşündürecektir.

Hikayeler: Çocuklar okudukları kitaplarda, dinledikleri hikayelerde, kendilerini oradaki kahramanların yerine koymaya yatkındırlar. Bunu bir avantaj olarak düşünün. Zorbalığa maruz kalan bir çocuk, zarar görmüş bir hayvan veya zor durumdaki bir yaşlı olabilir. Okuduktan sonra üzerine sohbet ederek onun daha derin düşünmesini sağlayabilirsiniz.

Farklılıklar: Çocuğunuzun zihinsel/bedensel engelli bireylerle, farklı ırktan, dilden insanlarla, kendinden küçüklerle/büyüklerle iletişim kurmasına imkan tanıyın. Örneğin, mahallenizde, toplu taşımada, engelli birisini gördüğünde bu onun dikkatini çekebilir. Hem durumu izah edip, hem de (eğer ortam uygunsa) bu kişiyle selamlaşmasını/konuşmasını teşvik edebilirsiniz.

Tüm canlılar:  Kendimizi, bizden olanın yerine koymak kolay. Fakat empati, asıl kendimizden farklı olana gösterebildiğimizde güzel. Bize düşen, çocuklarımıza bir çiçeği koparttığında soldurduğunu, bir hayvana eziyet ettiğinde savunmasız bir canlıya zarar vermiş olduğunu öğretmek. Bunu da didaktik bir şekilde öğütleyerek, kızarak, ceza vererek ya da “hayvan ısırır, zarar verir, yaklaşma” diye korkutarak değil, ancak onlara iyi bir model olarak yapabiliriz.

Anne olarak kapınızın önündeki bir kediye su verince, baba olarak bir köpeğin başını okşayınca, kısacası siz merhametinizi tüm canlılarla paylaşınca, çocuk bunlarla beslenir, empatiyi öğrenir.

Önceki ve Sonraki
Haberler
istanbul psikolog psikolog