ARA
Bir önceki yazımda kardeş çatışmalarına değinmiştim. Fakat bu konu öyle çok çeşitlilik gösteriyor ve öyle çok soru alıyor ki daha detaylı öneriler paylaşmak istedim.
Bazı durumlarda işler çığırından çıkar ve kardeşler birbirine fiziksel ve duygusal şiddette bulunurlar. Ebeveynin bu süreçteki konumu çok önemlidir. Ebeveynler öncelikle çatışmalarda taraf olmaktan kaçınmalıdır.
Burada 7 adımlı bir eylem planı hayata geçirilebilir.
1. Öncelikle dikkati saldırganca davranan çocuğa değil, zarar görene vermekte fayda var.
“Yüzüne bakayım. Kızarmış. Gel hemen buz koyalım”
2. Görüneni tasvir edin
“Birbirinize çok kızmışsınız!, ''Dinozoru atmak üzere olan bir çocuk görüyorum. Diğer çocuk da sandalyeyi fırlatmak üzere.”
3. Sınırları çizin ve gerekirse çocukları ayırın
“Bu çok tehlikeli. Birbirinize zarar veremezsiniz. Herkes önce tek başına sakinleşsin.”
4. Sükunet sağlanınca her iki çocuğu da sırayla ve sabırla dinleyip, yaşanan durumu ekleme yapmadan ifade edin.
“Bu oyuncakla sen oynamak istedin, ama ağabeyinin alması seni kızdırdı.”
“Sana ait bir eşyayı kullanmadan önce sana sormasını dilerdin.”
5. Durumun önemli ve zor bir konu olduğunu belirtin
“Bu önemli bir konu. Aynı oyuncağı aynı anda kullanmak isteyen iki kişi var.”
6. Her iki çocuğun da birbirini dinlemesini ve birbirinin anlattıklarından anladıklarını ifade etmelerini bekleyin.
7. Her sorunu onlar adına çözmeniz mümkün değil. Çözümü onlara bırakın.
“Birlikte bu konuyu nasıl çözebileceğinizi düşünün. Adil bir çözüm bulabileceğinize inanıyorum” deyip, yaratıcı önerileri onlardan bekleyin.
Tartışmaları kimin başlattığı önemli değildir. Tartışma için en az iki kişi gerekir. Dolayısıyla kimin başlattığını sorgulamak, ebeveyni bir yere götürmeyecektir. Çocukların hislerini, duygularını ve düşüncelerini ifade etmelerini desteklemek etkili olur.
• Hiçbir çocuğa ayrıcalık tanınmamalıdır. Büyüğe büyük, küçüğe küçük olduğu için tanınan imtiyazlar, çocuklardaki adalet duygusunu sarsar.
• Çocuklara kendilerini sakinleştirebilecekleri teknikler öğretin. Öfkelenince 10’a kadar saymak, güvenli bir yer hayal etmek vs. gibi.
• Yaşanan tartışmaların altında nelerin yatabileceğini araştırın. Bazen kronik öfke, değersizlik ve çeşitli yaşam olayları çatışmalara neden olur.
• Kardeşlikle ilgili hikayeler ve öyküler çocuklara okunabilir veya çocuklar kendileri okuyabilir.
• Kardeşleri olan diğer çocuklara program yapılabilir. Böylece çocuklar, yaşadıkları kaygı, korku, öfke, kıskançlık gibi duyguların pek çok kişi tarafından yaşandığını ve bunun doğal olduğunu gözlemleme fırsatı elde ederler.
• Demokratik bir ev ortamı yaratmak önemlidir. Herkesin aynı düşünemeyeceği, farklılıkları hoşgörüyle karşılamanın mümkün olduğu bir iletişim ortamı yaratmak önemlidir. Ailede herkesi ilgilendiren kararlar alırken, tüm aile meclisini toplamak ve çocukların da fikirlerini almak anlamlı olur. Kimi zaman aile toplantıları yapıp, evdeki kurallar ve sınırlar hakkında konuşabilmek etkilidir. Bu toplantılarda evin temel kurallarını belirlemek önemlidir. Bağırmak, isim takmak, kapıyı vurmak gibi davranışların nasıl karşılandığı, aile bireylerinin bu davranışlar olduğunda nasıl hissedebildiğini aile meclisinde konuşabiliyor olmak önemlidir. Herkesin kendisini ifade edebilmesine olanak sunmak önemlidir. Alınan kararlar için de takip toplantıları oluşturabilirsiniz.
• Tüm çabalara rağmen paylaşmak konusunda sorun yaşanıyorsa, paylaşılamayan nesne bir süreliğine ortadan kaldırılabilir.
• Bir şeyin yönetimi konusunda sorun yaşanıyorsa planlama yapılmalıdır. Örneğin; televizyonda hangi kanalın izleneceği konusunda sıkıntı yaşanıyorsa, haftanın günlerini planlamak önemlidir. Pazartesi-Çarşamba Zeynep’in, Salı-Perşembe Ozan’ın kumanda günleri olması gibi.
• Bazı ailelerde kardeş tartışmaları büyük kavgalara dönüşebilmekte, bu süreçler çocukların ve ebeveynlerin duygusal ve ruhsal süreçlerini, günlük işlevselliklerini olumsuz etkileyebilmektedir. Böyle durumlarda uzman desteği alınmasını ve aile terapistiyle görüşülmesini öneririm.
Kaynaklar
Aletha Solter, Çocuğunuza Kulak Verin
Adele Faber & Elaine Mazlish, Kardeş Rekabeti
