ARA
Gazete, dergi ve internette hemen hemen her gün yaş, cinsiyet, kişi ayrımı yapmadan yazılan onlarca diyet ve beslenmeye dair bilgi yayımlanıyor. Biliyorum son zamanlarda birçok besine karşı çekinceleriniz var özellikle de karbonhidratlara karşı.Peki, doğrusu nedir? Zayıflamak için karbonhidratları kesmek gerekli mi?
Karbonhidrattan zengin bir beslenme, iştahınızı ve dolayısıyla vücut ölçülerinizi arttırabilir. Düşük karbonhidratlı beslenme ise kısa vadede kilo kaybetmenizi hızlandırabilir, ama beraberinde bazı ciddi tehlikeleri de getirir. Peki, ne yapmalısınız?
Karbonhidratlar hakkında neler biliyoruz
Karbonhidratlar çoğu işlev için vücudumuzun ideal yakıtıdır. Dokular enerji gereksinimlerini karşılamak için karbonhidratları kullanır. Aslında, insan beyni büyük oranda enerji için karbonhidratlara ihtiyaç duyar. Karbonhidratlar meyveler, sebzeler, baklagillerde; süt ürünlerinde, tahıldan üretilen gıdalarda ve şeker, bal, pekmez gibi besinlerde bulunur.
Tüm karbonhidratlar eşit yaratılmamıştır, doğru karbonhidratı seçin
Karbonhidratlar basit ve kompleks karbonhidratlar olarak ikiye ayrılırlar. Basit karbonhidratlar şeker gibi kan şekerinde daha hızlı değişikliğe sebep olarak hızlı acıkmanıza neden olurken kompleks karbonhidratlar daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Meyve, ekmek, baklagiller, sebzeler gibi kompleks karbonhidrat içeren besinler daha yavaş sindirildikleri için daha uzun süre tok kalmanızı sağlarlar. Diyet yaparken hayatınızdan karbonhidratıve karbonhidratın en önemli kaynaklarından biri olan ekmeği tamamen çıkarmayın. Doğru karbonhidratı seçmeye çalışın. Rafine edilmemiş yani kabuğu ayrılmamış olanları tercihe edin; beyaz ekmek yerine tam tahılları, pirinç yerine bulguru seçin.
Düşük karbonhidratlı diyetler hakkında bilmeniz gerekenler
* Düşük karbonhidrat içeren bir diyet yapmak sağlık için son derece zararlı olmasının ötesinde çok da sıkıcıdır. Yasaklamayı düşündüğünüz besinlerden kontrollü porsiyonlar tüketme konusunda kendinize izin vermek daha mutlu ve memnun hissetmenizi sağlayarak kilo vermenize yardımcı olur.
* Karbonhidratı sıfırladığınız bir diyette vücut, karbonhidrat deposu olan kaslardan medet umar ve kas kaybı meydana gelir. Siz yağ yaktığınızı zannederken aslında kilo kaybınızın nedeni karbonhidrat kaybıdır.
* Enerji için gerekli glikoz olmadığında, vücut bunun için besinlerdeki proteini kullanır. Sonuç olarak vücut alınan proteini; yeni hücreler, enzimler, hormonlar, antikorlar üretmek ve sıvı dengesini korumak gibi daha önemli vücut fonksiyonlarında kullanmak yerine enerji olarak kullanır.
* Karbonhidrat eksikliğinde vücut, yağı doğru şekilde yakamaz. Normalde karbonhidratlar, yağ parçalarıyla birleşerek enerjiyi yaratır. Karbonhidratların yokluğunda, vücutta proteinlerin ve yağların yıkım ürünü olan keton cisimcikleri oluşur. Bu ketonlar kanda ve idrarda birikerek ketozisioluşturur. Ketozis, iştahta azalmaya neden olur,çünkü vücudun koruma mekanizmalarından biridir. Açlıkla karşı karşıya olan kişinin iştahsız olması bir avantajdır, çünkü yiyecek arayışı zaman ve enerji kaybı olacaktır. Ama bu durumun sağlık için tehlikeli olabileceği unutulmamalıdır.
* Enerji kaybına ve keton birikimine bağlı olarak, düşük karbonhidratlı diyetler sıklıkla mide bulantısı, baş ağrıları, baş dönmesi, halsizlik, ağız kokusu ve sıvı kaybına neden olur.
* Sıvı kaybı ve lif eksikliği sonucu kabızlık ortaya çıkabilir.
* Sporcuların performansı, düşük karbonhidratlı diyetlerle beraber düşer. Eğer enerji seviyeniz çalışma rutininizi devam ettiremeyeceğiniz kadar düşerse şaşırmayın.
Düşük karbonhidrat diyetlerinin uzun vadeli etkileri
Diyet yaparken karbonhidrat alımını azaltırsanız aynı oranda protein ve yağ tüketiminiz artar ve bunun da uzun vadeli bazı etkileri olur:
* Meyve, sebze, tam tahıllı ürünler ve baklagiller diyetinizden çıkarsa kanser riskiniz artar.
* Proteinli gıdalar aynı zamanda pürin açısından da zengindir ve bunlar ürik aside dönüşür. Kanınızda, ürik asit seviyesi artışı, eklemlerinizde ürik asit kristallerinin oluşmasına ve devamında gut hastalığına neden olabilir.
* Yüksek proteinli diyetlerde böbrek taşı oluşma olasılığı daha yüksektir.
* Uzun süreli yüksek protein diyetleri kalsiyum kaybına ve osteoporoza neden olabilir.
* Protein, kolesterol, yağ ve doymuş yağ açısından zengin diyetlerde kalp hastalığı riski oldukça artar. Kolesterol seviyelerinde, her kilo kaybında da görüleceği üzere geçici bir düşüş görülebilir.
Sonuç olarak diyet yapmanın veya kilo vermenin mucizevi bir yolu yok. Tek bir besin grubunu veya besini hayatınızdan çıkararak ya da ekleyerek kalıcı kilo kaybı sağlayamayacağınızı hatırlayın. En doğru yol tüm sağlık otoritelerinin de belirttiği gibi; dengeli ve sağlıklı beslenme. Her zaman belirttiğim gibi diyette yasak yok, denge var…
