ARA
Çocuğun tüm isteklerini geri çevirmek veya her dediğini yerine getirmek gibi aşırı uçlarda olmak değil, doğru zamanda doğru şekilde hayır diyebilmek önemli. Siz ona sağlıklı bir sınır koyabildiğinizde, çocuğunuz da bunun nasıl yapıldığını görmüş olacak ve özümseyebilecek.
Aynı anda hem çocuğunuzun duygusunu anladığınızı gösterip, hem de net bir şekilde hayır diyebilmelisiniz. “Dondurmayı ne kadar sevdiğini biliyorum, ama şimdi yemen uygun değil.”
Çocuklar yaşı kaç olursa olsun, hayır dendiğinde bunun gerekçesini de bilmeye ihtiyaç duyarlar. Anlayacağı bir dille o anki isteğini neden yerine getiremediğinizi açıklamalısınız. Aksi halde birey yerine konduğunu hissedemeyebilir, ‘hayır’ı kabul etmesi zorlaşır ve çatışmaya sebep olabilir.
Bir şeye hayır dediyseniz, bu açık seçik bir hayır olmalıdır. Onu yatıştırmak, gönlünü almak veya durumu idare etmek için bu isteği başka zaman yerine getireceğinizi söylemek risklidir. “Belki yarın”, “Akşama gidebiliriz”, “Bugün olmaz ama bir dahakine kesin yaparız” gibi kalıpların devamında sabırsızlık, daha çok soru, ısrar gelebilir.
Kardeşinin/arkadaşının oyuncağını dağıttı, zarar verdi, ve siz olanca gücünüzle “Hayır!” diyerek onu durdurmak istiyorsunuz. Bu tür öfke içeren davranışların alt yapısını anlamaya çalışmak uzun vadede önemli. Ancak o an yapmanız gereken, “Bak bu oyuncakla aslında böyle oynanıyor ve çok daha keyifli oluyor, denemek ister misin?” gibi bir sözle ona doğrusunu göstermek.
Aynı şekilde, bir çiçeği koparttığında veya birine vurduğunda, “Bu çiçek zarar gördü ve artık büyüyemeyecek”, “Arkadaşına vurduğunda canı acımış olabilir ve sana kırılabilir” gibi cümlelerle yaptığı davranışı neden durdurması gerektiğinin sebeplerini açıklayın. Böylelikle çocuğunuzun farkındalık geliştirmesi kolaylaşır ve empati kavramını öğrenebilir.
Sakince veya tatlılıkla hayır dediğinizde disiplinden ödün vermiş olmazsınız. Hatta olması gereken budur ki, çocuğunuz ‘hayır’ kelimesini bir şiddet eylemi olarak değil, doğal bir söylem olarak algılayabilsin. Bağırmak, öfkelenmek hem aranızdaki gerilimi tırmandırabilir, hem de devamında kırgınlığa sebep olabilir.
Bir şeye hayır demek, onun başka hiçbir seçeneği olmadığı anlamına gelmemeli. Çocuğunuza bir özgürlük alanı sunabilmek ve birey olma duygusunu desteklemek önemli bir nokta. Bu sebeple, ona tercih edebileceği alternatifler sunduğunuzdan emin olun.
Anne ve baba çocukla ilgili kararlarında ortak paydayı bulamıyorsa, çocuğa suistimale açık, dengesiz bir yapı sunulmuş olur. Eşler kendi aralarında bir güç mücadelesi verirken, çocuğun isteklerini yaptırmanın yanlış bir yolunu öğrenmesini istemeyiz. Bu sağlıksız dinamiğin oluşmasına meydan vermemek içineşinizi çocuğa karşı ters düşürmemeye özen gösterin.
