Mutlu çocuklar mı? Başarılı çocuklar mı?

Herkes çocuğunun hem başarılı hem mutlu olmasını ister. Fakat hangisi daha önemli dersiniz? Başarı dediğimiz kavram şöyle tanımlanabilir: Çocuğun kendi potansiyeline uygun, doğal yeteneklerini ortaya koyabileceği alanlar tercih ederek, yaptığı işten tatmin ve mutlu olması.

Yani çocuk psikolojisine göre başarı, sınav puanı, ilerideki maddi kazanç, birincilikler, popülarite gibi kavramlardan oluşmuyor.

Araştırmaların ortaya koyduğu çarpıcı bir gerçek şu ki, hayatta hedeflerine ulaşarak mutlu olan çocukların ebeveynleri benzer özelliklere sahip. Peki bizim tanımladığımız bu başarı kavramına ulaşan çocukların anne-babalarının ortak özellikleri neler?

-Çocuğun günlük işlerini onun yerine yapmıyorlar. Yaşına göre yapabileceği ölçüde, kendine ait işlerin sorumluluğunu çocuğunuza verdiğinizde, çocuk geleceğe dair önemli bir beceri kazanmış oluyor. İşleyen bir düzenin parçası olmak, o düzen içinde kendi üzerine düşen sorumluluğu almak gibi.

-Sosyalleşmesine imkan tanıyorlar. Sosyallik önce aileden başlıyor, daha sonra ise ilk önemli adım çocuğun anaokulu/kreş türü bir eğitim kurumuna gitmesiyle devam ediyor. Uzun soluklu araştırmalar gösteriyor ki, çocuğunu okul öncesi eğitime yollayan, yaşıtlarıyla sosyalleşme imkanı tanıyan ebeveynlerin çocukları gelecekte daha ‘başarılı’ bireyler oluyor. (Detaylı bilgiye ‘Çocuklar Nasıl Sağlıklı Sosyalleşir?’ yazısından ulaşabilirsiniz.)

-Daha az kaygı duyuyorlar. Helikopter ebeveynlik kavramına daha önce değinmiştik. Çocuğun davranışları, güvenliği, düzeni gibi konularda aşırı kaygı duyan ebeveynler için ne yazık ki bu ters tepiyor. Onun iyi ve başarılı olmasını beklerken, çocukta kaygı ve davranış bozuklukları ortaya çıkabiliyor. Bu yüzden, ebeveynler kaygı düzeylerini gözden geçirmeli ve belirli bir sınırı aştığında mutlaka kendileri için bu konuda destek almalı.

-Çabayı takdir ediyorlar. ‘Başarılı’ çocukların ailelerinde görülen bir diğer özellik ise ‘başarısızlığın’ nasıl algılandığıyla ilgili; sonucun değil gayretin takdir edilmesi. Sizin ailenizde düşük bir not ve bir yarışta dereceye girememek nasıl yorumlanır? Buradaki kritik nokta, çocuğun süreç içindeki çabasına odaklanmak. Böylelikle çocuk umutsuzlukla motivasyon kaybı yaşamaz, aksine çabasını arttırma azmi geliştirebilir.

-İlişkiye önem veriyorlar. Günümüzde çocuklara kaliteli ve nitelikli imkanlar sunabilmek giderek lüks haline geliyor. İşin maddi boyutunun olduğu muhakkak, fakat tüm imkansızlıklardan bağımsız bir faktör var. Anne babanın çocukla kurduğu ilişki, çocuğun en büyük zenginliği ve gelecek yatırımı oluyor. Çocuğun sorunlarına duyarlı olmak, onunla konuşmak, dinlemek, oyun oynamak, gelecek başarısını getiren başlıca etkenler.