ARA
Anne adaylarının en çok çekindikleri noktalardan biri ilaç kullanımıdır. İlaçların kimyasal yapılarından dolayı, bebeklerine zarar vermemek açısından hamileler en basit ağrı kesicileri bile kullanmaktan çekinirler.
Öncelikle hamileliğin yaklaşık dokuz aylık bir süreç olduğunu düşünürsek, bu kadar uzun süreç içinde baş ağrısı, bulantı, ishal gibi şikayetler nedeniyle ilaç kullanmak zorunda kalmanız çok normaldir. Önemli olan ilaç tercihini bu konudaki bilgi ve tecrübesi ile doğum doktorunuzun vermesidir.Bazen anne adayları tiroid fonksiyon bozuklukları, kalp hastalıkları, migren, mide şikayetleri gibi nedenlerle yıllardır ilaç kullanıyor olabilirler. Bu şekilde kronik ilaç kullanımı söz konusu ise mümkünse hamilelik planlanırken, değilse hamilelik tespit edilir edilmez, doğum doktorunuzu ilaçlarınız hakkında bilgi vermeli, uygun değilse benzer gruplarda farklı ilaçlara başlamalısınız.
Özellikle bebeğin organ gelişiminin hızla oluştuğu ilk üçay döneminde, çok acil nedenler dışında, ilaç kullanımı kısıtlanmalıdır. Örneğin vajinal akıntı gibi bebeğin zarar görmeyeceği, tedavisinin geciktirilebildiği durumlarda, hamilelik için güvenli ilaçlar olsa bile, tedaviye ikinci üçayda başlanması doğru olacaktır. Tıbbi olarak olmasa da, sosyal olarak erken dönemde ilaç kullanımı, hamileliğin bazı istenmeyen sonuçları ortaya çıkması durumunda, hem annenin kendini, hem de doktorunu suçlamasına neden olabilir.
Antibiyotikler
Hamilelik döneminde idrar yolu enfeksiyonları, solunum yolu enfeksiyonları, diş tedavileri, sinüzit, apse, ishal gibi çok çeşitli nedenlerle antibiyotik kullanımı gerekebilir. Hamilelik antibiyotik kullanımına kesin engel bir durum değildir. Bu ilaçların kullanılmasını gerektirecek bir hastalık meydana geldiğinde anne ve fetus açısından zararsız veya en az zararlı antibiyotikler tercih edilerek tedavi uygulamalıdır. Bu nedenle antibiyotik gerektiğinde tedaviye karar veren doktor, anne adayının takibini yapan doğum doktoru ile temas kurarak en uygun ilacın seçilmesini sağlamalıdır.
Ağrı kesiciler
Hamilelik sırasında baş ağrısı, migren, diş ağrısı, bel ağrısı, travma, ameliyat gibi nedenlerle bazen ağrı kesici ilaçların kullanılması gerekebilir. Ağrı kesici ilaçlar asla "basit" ilaçlar değildir, bu nedenle dikkatli seçilmelidir.
Hamilelik döneminde en zararsız ağrı kesiciler “parasetamol” veya “asetominofen” türevi ilaçlardır. “Aspirin” hamilelikte aşırı kanamaya neden olabileceği için asla ağrı kesici olarak kullanılmamalıdır. “Non-steroidantiinflamatuar” ağrı kesiciler ise hamileliğin özellikle 34. haftadan sonra bebeğin suyunda azalma, duktusarteriozusadlı damarın kapanmasınedeni ile bebeğin aniden yaşamını yitirmesine neden olabilirler.
Lokal ve Genel anestezi ilaçları
Özellikle diş tedavisi gibi gibi birçokdurumda lokal anestezi ilaçları kullanımı gerekebilir. Halk arasında lokal anestezi ilaçlarının zararlı olduğuna dair genel yargıya rağmen lidokain, prilokain, edidokain gibi lokal anestetik maddelerin hamileler için güvenli olduğu bilinmektedir. Benzer şekilde birçok genel anestezi ilacı da hamilelerde güvenle tercih edilebilir.
Migren ilaçları
Migren ataklarında klasik ağrı kesiciler sıklıkla yeterli olmamakta, bu nedenle bazı özel ilaçlarınkullanılması gerekmektedir. Bu ilaçlar genel olarak hamilelik sırasında kullanımı çok güvenli olmayan ilaçlardır, ancak fayda-zarar oranı gözden geçirilerek uygun tedavi planlanmalıdır. Bu nedenle migren hastalarının hamilelik öncesinde nöroloji ve doğum uzmanları ile ilaçlarını ve tedavilerini düzenlemeleri gerekir.
Vitaminler
Bir vitamin türü olan folik asit, fetusta “nöral tüp defekti” adı verilen omurilik anomalilerinin önlenmesi için hamilelik öncesi üç ay önce başlanmalı ve hamileliğin ilk üç ayında, günde 0,4 mg (400 mcg) olarak kullanılmalıdır. Normal hamilelerde bu doz yeterli oluyorken daha önce nöral tüp defektli bebek doğuran ve risk grubunda olan kişiler için (epilepsi ilacı veya insülin kullanan anne adayları) doz on kat arttırılmalıdır. Folik asit kullanımının arada birkaç gün unutulması durumda bir sakınca oluşmamakla birlikte, yine de düzenli alınması önemlidir.Folik asit dışındaki multivitamin içeren ilaçların günümüz şartlarında, anne adayında ciddi bir beslenme kusuru olmadıkça, tüketilmeleri gerekli değildir. Vitaminiçeren ilaçlar piyasada yaygın olarak bulunur ve hamilelikte kullanılmaları açısından yaygın tanıtım yapılır. Ancak bu multivitamin ilaçlarının kullanılmalarında bir sakınca olmadığı gibi, çoğunlukla bir katkısı da olmamaktadır.
Demir içeren ilaçlar
Halk arasında “kan ilacı” olarak da bilinen demir içeren ilaçların, hamileliğin ikinci yarısında kullanılması önerilmektedir. Anne adayının kan değerleri normal olsa bile, hamilelik kansızlığa yatkınlık yaratan bir durumdur.Ayrıca hamileliğin sonunda, vajinal doğum veya sezaryen, mutlaka kan kaybı yaşanacaktır.
Kalsiyum ve Magnezyum içeren ilaçlar
Bu ilaçlar genellikle rahimde kasılmalar ve bacaklarda kramplar olduğunda tercih edilmektedirler. Bu ilaçların kullanılması ile şikayetler tamamen yok olmasa da, kısmen hafifleyecektir. Ayrıca magnezyum kabızlığın çözülmesinde de katkı sağlar. Ancak yine de her anne adayında rutin olarak bu ilaçların kullanılması gerekli değildir.
Progesteron hormonu
Vajnal kanaması olan düşük tehdidi tanısı ile takip edilen anne adaylarına bol sıvı alımı, yatak istirahati ve progesteron hormon ilaçları uygulanmaktadır. Progesteron hormonunun tüp bebek hamilelikleri dışında düşük önleyici tedaviye katkısı gösterilememiştir. Ancak yine de düşük tehdidi durumunda, yararı ispatlanamasa da, zararlı olmaması nedeniyle sıklıkla uygulanmaktadır.
Bulantı önleyici ilaçlar
Hamilelikte gelişen bulantının oluşma mekanizması net bilinmemektedir, bu nedenle bulantıya hangi ilacın etkili olacağı öngörülemez. Ancak farklı mekanizma ile etki eden ve fetusa zarar vermeyen birçok bulantı önleyici ilaç mevcuttur. Bulantı varlığında yanlış ilaç kullanımından kaçınmak için mutlaka doğum doktoru önerilerine uyulmalıdır.
