ARA
Günümüzde kısırlık sorunu yaşayan pek çok çift, tüp bebek tedavisine başvuruyor. Tüp bebek tedavisi sıkça başvurulan bir tedavi olmakla birlikte tüp bebek gebeliği sonucu doğan bebeklerin, doğal gebelik sonucu doğan bebeklere göre daha farklı olduğuna dair bir önyargı söz konusu olabiliyor. Bu nedenle tüp bebek tedavisinin tam olarak nasıl gerçekleştiğini anlamak önemlidir.
Tüp bebek tedavisi, kısırlık sorunu yaşayan çiftlerin bebek sahibi olmalarına yardımcı olan bir tedavidir. Doğal gebelik ile tüp bebek gebeliği arasında tek fark, tüp bebekte kadının yumurtalıklarından yumurtaların alınması, yumurtalar ile spermlerin bir araya getirilmesi ve döllenme gerçekleştikten sonra embriyo veya embriyoların rahme transfer edilmesidir.
Doğal gebelikte yumurta, vajinada biriken spermler tarafından döllenir. Döllenen yumurta sonrasında bölünür ve embriyonun fallop tüpünde oluşmasını sağlar. Oluşan embriyo sonrasında yerleşmek üzere rahme geri döner.
Tüp bebek tedavisinin yaklaşık ilk iki haftası, anne adayının kullandığı ilaçlara verdiği tepkinin takip edilmesi önemlidir. Bu süreçte düzenli doktor randevularının gerçekleştirilmesi gerekir. Yumurtalar toplanıp uygun embriyolar transfer edildikten sonra ise yaklaşık iki hafta beklenmelidir. İki hafta sonunda gebeliğin gerçekleşmesinin anlaşılmasıyla kalan süreç doğal gebelikteki gibi ilerleyecektir.
Tüp bebek ile gebe kalan kadınlar, tedavinin zorluklarını atlattıktan sonra mümkün olduğunca rahatlamalı ve gebeliğin keyfini çıkarmalıdır. Gebelerin bu süreçte hem fiziksel, hem ruhsal sağlıklarına dikkat etmeleri, sağlıklı alışkanlıklarını devam ettirmeleri ve doktor ziyaretlerine düzenli olarak katılmaları, gebeliğin sorunsuz geçmesi açısından önemlidir.
Tüp bebek tedavisi sonucu doğan çocuklar genel olarak sağlıklıdır ve kısa veya uzun vadede tedavi nedeniyle herhangi bir sağlık sorunuyla karşılaşmazlar. Bununla birlikte tek doğan bebeklerin, ikiz veya üçüz bebeklere göre daha olumlu sonuçlara sahip oldukları unutulmamalıdır.
Tüp bebek sonucu doğan çocukların sağlığını etkileyebilen faktörler genel olarak şu şekildedir:
Çoğul gebelik
Çoğul gebelik, tüp bebekte daha fazla görülü. Çoğul gebelik hem anne, hem de bebekler açısından tekil gebeliklere göre daha risklidir. Çoğul gebeliğin en büyük riski erken doğumdur. Diğer riskler arasında ise gebelik sırasında kanama, yüksek tansiyon veya preeklampsi gibi sorunlar bulunabilir.
Çoğul gebelik sonucu doğan bebeklerin erken doğum riskinin daha yüksek olması nedeniyle sağlık sorunları yaşama riski daha yüksektir. Özellikle tekil ya da ikiz gebeliklere kıyasla üçüz ya da dördüz gebeliklerde riskin daha fazla olduğu söylenebilir.
Tek embriyo transferi ile tüp bebekte çoğul gebelik riskini azaltmak mümkündür. Tedavide yumurtalıklar toplandıktan ve embriyo oluşumu gerçekleştikten sonra elde edilen sağlıklı embriyolardan bir tanesi transfer edilirken geri kalanı dondurularak saklanabilir. İlk transfer başarıyla sonuçlanmazsa önceden dondurulan embriyolar çözülüp transfer edilebilir. Bu sayede çoğul gebelik riski büyük oranda azaltılabilir.
Erken doğum
Erken doğum riski, tüp bebekle ya da doğal yolla gebe kalınmasından bağımsız olarak çeşitli faktörlere bağlı bir komplikasyondur. Yaşanan yer, gebelikte taşınan bebek sayısı, genel sağlık ve sosyoekonomik faktörler; erken doğum riskinin artmasına ya da azalmasına neden olabilir.
Bununla birlikte tüp bebekte erken doğum riski biraz daha yüksek olabilir. Bunun nedeninin genelde çoğul gebeliğe bağlı olduğu düşünülmektedir. Hem doğal gebeliklerde, hem de tüp bebek gebeliklerinde iki ya da daha fazla bebek taşımak, erken doğum riskinin artmasına neden olur.
Tüp bebekte iki ya da daha fazla sayıda embriyo transfer edilmesi, çoğul gebelik ve dolayısıyla erken doğum riskinin artmasına yol açabilir. Tek embriyo transferi ile bu risk azaltılabilir.
Doğum kusurları
Tüp bebek çocukları ile doğal gebelik sonucu doğan çocuklar karşılaştırıldığında tüp bebeklerde doğum kusuru görülme riskinin çok az daha yüksek olduğu söylenebilir. Bu kusurların çoğu küçük olmakla birlikte ciddi doğum kusurları, fetal gelişimin erken aşamalarında ortaya çıkar ve genellikle ultrason kontrollerinde tespit edilir.
Tüp bebekte doğum kusurları riskinin doğal gebeliğe göre biraz daha yüksek olmasının, embriyoların laboratuvar ortamında oluşmasından ziyade yaş ya da kısırlık nedeni gibi faktörlerle ilgili olabileceği düşünülmektedir. Gebe kalmada zorluk yaşanmasının nedeni genetik ya da kromozomal bir bozukluktan kaynaklanıyorsa bebekte de aynı bozukluk görülebilir.
Örneğin, sperm üretiminde ciddi kusurlar bulunan ve sperm sayısı düşük olan erkeklerin bir kısmında sperm üretiminden sorumlu genlerin bulunduğu Y kromozomunun bazı kısımları eksiktir. Y kromozomu mikrodelesyonu olan yani Y kromozomunda eksiklikler olan erkekler mikroenjeksiyon yardımıyla baba olabilir ancak erkek çocukları da aynı genetik soruna sahip olabilir. Bu tür sorunların önüne geçmek için kromozom testi yapılabilir ve gerekli durumlarda genetik danışmanlığa başvurulabilir.
Kaynak: Bülent Tıraş
