ARA
Aileye yeni bir üyenin katılması büyük bir hadise... Kutlamaya geçmeden önce, zaten çocukları olan ebeveynler, onlara bu durumu haber vermek ve bu süreçte neler yaşanabileceğini anlatmak için kolları sıvayacaklar. Ailenize hamilelik, evlat edinme ya da başka bir yoldan olmak üzere olsun yeni bir evlat gelirken, evin büyük çocuğuna bu durumu açıklama sürecinde sizlere destek olacak bazı bilgiler vereceğim.
• Öncelikle kardeş kararı ebeveynlerin vermesi gereken bir karardır. Ebeveynler kendilerini hazır hissettiklerinde ve uygun koşullar oluştuğunda, bu sürecin yaşanması çok daha sağlıklı olur. Evlatları istiyor diye bebek sahibi olmaya karar vermek risklidir. Zira özellikle erken çocukluk çağındaki çocuklar bugün yoğun şekilde kardeş isterken, gelecekte kardeşe karşı hissedebilecekleri yoğun duygular neticesinde kardeşi göndermeyi dileyebilirler. Çocukta ‘istedim oldu, istemediğimde geri gönderebilirim’ yanılsamasını oluşturmamak için en sağlıklısı ebeveynin duygusal ve fiziksel olarak hazır olmasıdır.
• Annenin hamile olduğu haberini kritik ilk 3 ay geçtikten sonra ve hatta mümkünse bebeğin cinsiyeti belli olduktan sonra açıklamakta fayda vardır. Bu kritik zamanda beklenmedik bir süreç yaşanması durumunda çocuğun bu durumu algılaması ve bu süreci yönetmesi güç olabilmektedir. Öte yandan özellikle küçük çocuklarda zaman mevhumu henüz tam oturmadığı için, bebeğin anne karnında uzun süre kalmasını anlamlandırmaları güç olur. Çocuklar sıkça kardeşlerinin ne zaman geleceğini sorgulayabilmektedir.
• Kardeş süreciyle ilgili öykü kitaplarından faydalanmak çocukları bu sürece hazırlarken çok etkilidir. Epsilon Yayınevi’nden çıkan ‘Sıradan Olağanüstü Şeyler’ çocuk psikoloji öykü dizisinde yer alan ‘Kardeşim Geliyor’ (*) kitabını tam da bu süreç için hazırladım.
• Bu süreçte çocuğun sorduğu tüm sorulara yanıt vermek önemlidir. Cevabını vermekte tereddüt ettiğiniz sorular varsa ‘Bunu araştıracağım ve bulunca yanıtı seninle paylaşacağım’ cevabı verilebilir.
• Eğer çocuğunuz rutin hastane kontrollerinden kaygılanıp, annenin sağlığı ve güvenliğinden endişe ediyorsa, güvende olduğunuzu ve doktorların gereken her şeyi normal bir şekilde yapacağını açıklayabilirsiniz.
• Çocuğunuzun hayatında köklü değişiklikler yapılacaksa, bu değişimlerin doğumdan önce yapılmasını tavsiye ederim. Okul değişimi, tuvalet eğitimi, oda değişimi gibi süreçler kardeşin doğumuyla benzer zamana tekabül ettiğinde, çocuk, kardeşinin gelmesi ve hayatının zorlaşmasını ilişkilendirebilmektedir.
• Kardeşin doğum sürecine çocuğunuzla birlikte hazırlanmak önemlidir. Örneğin bebeğin dolaplarının birlikte hazırlanması, oyuncaklarının dizilmesi gibi işleri ilk çocuğunuzla birlikte yapmak, yeni gelecek bebekle olumlu bir bağ kurulmasına vesile olur.
• Küçük çocuklar, kardeşlerini doğar doğmaz oyuna hazır şekilde beklemektedir. Bu nedenle kardeşin bir süre uyuyarak, meme emerek vakit geçireceğini gerçekçi bir şekilde çocuğunuza açıklamak önemlidir.
• Bu süreçte aile fertlerini, yakınlarını ve okulu bilgilendirmek, bu konuda desteklerini almak önemlidir.
• Kardeş için çocuğunuzun eski eşyaları kullanılacaksa, çocuğun rızasını almak önemlidir: “Kardeşine senin yatağını vermek istiyoruz, sana da daha büyük yatak almayı düşünüyoruz” gibi bir açıklama yapıp çocuğun onayını almak gerekir.
• Kardeş doğumundan önce büyük çocukla birlikte doğum simülasyon oyunları, kardeş geldiğinde evdeki düzeni canlandıran yönlendirilmiş ve yönlendirilmemiş oyunlar oynamak çocuğunuzun sürece hazırlanmasında çok etkili olacaktır.
• Kardeşinin doğumu esnasında, çocukla ilgilenecek bir yetişkin bulunması önemlidir. Anne hastanede kalacaksa, evde kalan çocukla etkinlikler yapmak, oyun oynamak, ailenin yokluğundan dolayı oluşabilecek kaygıyı azaltacaktır.
• Büyük çocuğa sıkça ‘Sen artık ağabeysin, ablasın’ gibi söylemlerden kaçınmak gereklidir. Büyümeye zaman zaman atıfta bulunabilir. Hatta ağabeylik/ablalık partileri ve ritüelleri de yapılabilir. Fakat büyük çocuğun da henüz çocuk olduğu gözden kaçırılmamalıdır. Gereğinden erken vakitte çocuğu büyütmek haksızlıktır.
• Kardeş doğduğunda büyük çocuk hastaneye ziyarete gidecekse, ilk karşılaşmada anne ve bebeği çok yakın görmemesinde fayda vardır. İlk karşılaşma anı çok önemlidir. Bu esnada annenin büyük çocukla özel olarak ilgilenmesi, onu özlediğini ifade etmesini tavsiye ederim.
• Ebeveynlerin yedek hediyeler temin etmesi gerekebilir. Genelde bebeği görmeye gelen misafirler bebeğe hediye getirmektedir. Bu durum da büyük çocuğu olumsuz etkileyebilmektedir. Dolayısıyla yedeklere başvurmak süreci kolaylaştıracaktır.
• Bebek doğumundan önce ailenin genel kuralları ve davranışları ne ise, bebekten sonra da benzer süreçlerin devam etmesi önemlidir.
• Kardeş doğumundan sonra her iki çocukla da bire bir vakit geçirmek önemlidir: Baba kız, baba oğul vakti gibi. Böylece çocuklar sevgilerini ve ilgilerini paylaşan biri olmadan da ebeveynleriyle vakit geçirebilecektir.
