YAŞAM - ANNE - ÇOCUK

Çocukların özerklik dönemiyle başa çıkmanın yolları

Küçük çocuklarımız özerklik aşamasına girdiklerinde, anne-babalarına fazlaca meydan okuyabilirler. Aslında hepsinin ortak noktası, ihtiyaçlarıyla birlikte görülmek ve duyulmak istemeleridir. Tıpkı biz yetişkinler gibi… İşte çocukların, anne-babalarını en çok zorladıkları dönemlerden biri olan özerklik aşamasının belirtileri ve bu dönemde yapabilecekleriniz

profil
Günseli Erşengün
6.03.2025
Çocukların özerklik dönemiyle başa çıkmanın yolları

Çoğu çocuk 2 ila 4 yaşları arasında kendi iradesini geliştirmeye başladıkları özerlik aşamasına girer ve 5 veya 6 yaşına geldiklerinde bu süreci tamamlar. Aslında, ebeveynler çocuklarının ilk öfke patlamasından en az ilk adımları kadar mutlu olmalıdır. Bu, çocuğun gelişiminin sağlıklı ilerlediğinin bir işaretidir. Bu dönem çok önemlidir çünkü çocuk, kendi kişiliği ve ihtiyaçları olan bağımsız bir birey olduğunu fark ediyordur. Çoğu ebeveyn için bu dönem zorlayıcı olabilir, çünkü çocukların ‘Hayır!’, ‘Kendim yapmak istiyorum!’ gibi ifadeleri sıkça duyulur. Ancak bu bir itaatsizlik ya da otoriteye karşı bir başkaldırı değil, sağlıklı bir gelişim sürecinin parçasıdır.

  • Çocuklar birçok şeye ‘Hayır!’ diyerek sınırlarını belirlemeye çalışır.
  • Kendi başlarına yemek yemek, giyinmek veya oyuncaklarını seçmek isterler.
  • Ebeveyn yardımı olmadan bir şeyleri başarma konusunda ısrarcı olabilirler.
  • Duygusal iniş çıkışlar yaşayarak zaman zaman öfke nöbetleri geçirebilirler.

 

Aslında ‘meydan okuma’ ifadesi yanlış anlaşılmamalıdır; bu bir itaatsizlik ya da suistimal değil, çocuğun önemli bir gelişimsel adım attığının göstergesidir. Çocuklar ebeveynlerini kışkırtmak ya da rahatsız etmek için değil, tamamen doğal bir şekilde bağımsızlıklarını talep etmek için bu davranışları sergilerler. ‘Bunu tek başıma yapmak istiyorum!’ gibi ifadelerle kendi yeteneklerini keşfetmeye çalışırlar ya da haksızlık hissettiklerinde bunu dile getirirler. Bu süreç, onların bireyselleşme yolundaki sağlıklı bir gelişim aşamasıdır.


  • Güvenliği sağlayın: Çocuklar öfke patlamaları yaşadığında, kendilerine veya çevrelerine zarar vermemeleri için önlemler alın.
  • ‘Yanındayım’ mesajı verin: Göz hizasına inerek çocuğunuza nazikçe dokunun veya onu kollarınızın arasına alın. Fiziksel temas ve ‘Seninleyim, seni seviyorum’ gibi cümleler, çocuğun daha hızlı sakinleşmesine yardımcı olur ve duygularını yaşamasının sorun olmadığını hissettirir.
  • Zorlamayın: Eğer çocuğunuz dokunulmak istemiyorsa, bunu kabul edin. Sadece yanında durarak varlığınızı hissettirin.
  • O anda konuşmaya çalışmayın: Duygu patlaması sırasında mantıklı konuşmalar işe yaramaz. Çocuk, o an duygularını yönetmekte zorlanır ve sözlerinize odaklanamaz.
  • Sakin kalın ve empati gösterin: Derin bir nefes alın ve çocuğunuzun hislerini anladığınızı gösterin. ‘Seni çok kızdıran bir şey oldu’ veya ‘Bu senin için çok hayal kırıklığı yaratmış olmalı’ gibi ifadeler, hem sizin sakin kalmanıza hem de çocuğun duygularını adlandırmasına yardımcı olur.
  • Bağırmayın, azarlamayın, sabrınızı kaybetmeyin: Eğer kendinizi kontrol edebilirseniz harika! Ancak bazen bunda zorlanabilirsiniz. Böyle anlarda kendinize şu soruları sorun: ‘Beni en çok ne tetikledi?’, ‘Bundan sonra nasıl daha sakin kalabilirim?’ Duygusal yoğunluk anlarında bir adım geri çekilin, derin bir nefes alın veya bir bardak su için. Sizin sakinliğiniz, çocuğunuza da olumlu yansıyacaktır.
  • Şiddetin sınırlarını belirleyin: Eğer çocuğunuz vuruyor, ısırıyor veya çiziyorsa; sakin ama net bir şekilde sınır koyun. ‘Bunu yapmana izin veremem’ diyerek nazikçe müdahale edebilirsiniz. Unutmayın, öfke anında sarf edilen sert sözleri kişisel algılamayın; çocuk sadece duygularını dışa vuruyor.

 

Bu yöntemlerle, çocuğunuzun duygusal patlamalarını daha sağlıklı bir şekilde yönetmesine yardımcı olabilirsiniz.

Meydan okuma çağındaki hiçbir çocuk, ebeveynlerine hakaret etmek ya da sevgilerini ve sabırlarını sınamak için bilinçli olarak meydan okumaz. Bunu bilen herkes şunu da bilir: Birkaç dakika içinde bulutlar dağılacak, sonra birbirimize sarılıp bunun hakkında konuşacağız.


  • Her şey normal! Bu tür durumlarda tüm ebeveynler benzer duygular yaşar. Yalnız değilsiniz.
  • Öfke nöbetleri kötü yetiştirme ile ilgili değildir. Bunlar, çocuk gelişiminin doğal bir parçasıdır. Her çocuk, bu süreci ebeveynleriyle birlikte deneyimler. Endişelenmeyin, okul çağına geldiklerinde özerklik aşamasını büyük ölçüde tamamlamış olurlar.
  • Çocuklar en çok güvendikleri kişilere duygularını açarlar. Kendilerini tamamen güvende hissettikleri zaman tüm duygularını serbest bırakabilirler. Bu, size duydukları güvenin bir göstergesidir.

Önceki ve Sonraki
Haberler