ARA
Çocuğunuzun başka bir çocuğa vurması, çocuk gelişiminde sıklıkla karşılaşılan bir davranış türüdür. Bu tarz davranışlar, aslında gelişimin olağan bir aşamasıdır. Bu sürece ‘vurma aşaması’ denebilir çünkü bu davranış küçük yaş grubunda yaygın olarak gözlemlenebilir.
İşte çocuğunuzun bu saldırgan davranışlarının bazı muhtemel nedenleri ve bu davranışla nasıl başa çıkabileceğinize dair öneriler.
Küçük çocuklar, vurmanın başkasını incitebileceğini henüz tam olarak fark edemeyebilirler. Bu durum, yaklaşık 3 yaşına kadar empati gelişimlerinin tamamlanmamasıyla ilgilidir. Çocuğunuz diğer insanların yanında kendini kontrol etmekte zorlanabilir ve başkalarının duygularını tam olarak anlamayabilir; dolayısıyla birine vurması, kasıtlı bir zarar verme amacını taşımaz.
Ancak bu davranışın temelinde aslında çok basit ve masum nedenler vardır ve genellikle aşağıdaki gibi kategorilere ayrılabilir:
İletişim kurma çabası: Tıpkı yetişkinler gibi küçük çocuklar da zaman zaman sıkılabilir, acıkabilir, yorulabilir veya bunalabilirler. Ancak yetişkinlerden farklı olarak, bu hisleri kelimelerle ifade edebilecek kadar gelişmiş dil becerilerine sahip olmadıkları için bu duyguları aktarmakta zorlanabilirler ve bu da sinirlenmelerine neden olabilir.
Kendi alanlarını savunma isteği: Küçük çocuğunuzun oyuncaklarını almak isteyen ya da onun kişisel alanına giren diğer çocuklara vurduğunu fark etmiş olabilirsiniz. Bu durumlarda çocuğunuz, oyuncaklarını paylaşmak istemediği veya kişisel alanına müdahale edildiği için öfke ya da hayal kırıklığını kontrol edemeyebilir ve bu duygularını vurma yoluyla dışa vurabilir.
Kötü bir gün geçiriyor olabilir: Çocuğunuz kötü bir gün geçirdiğinde, huysuz ve stresli olduğu zamanlarda saldırganlaşabilir. Genellikle sakin olan çocuklar bile stresli bir günün ardından veya yorgunken kendilerini kontrol etmekte zorlanabilirler.
Başka birini taklit etme eğilimi: Çocuğunuz, evdeki büyük kardeşini ya da başka bir yetişkini taklit etmek isteyebilir. Bu durumda, gördüğü vurma davranışını taklit ederek ‘Bakalım bu nasıl hissettiriyor?’ şeklinde bir meraka kapılabilir. Çocuklar çevrelerinde gördükleri davranışları gözlemleyerek öğrenirler ve çoğu zaman onları tekrarlamak isterler.
Doğal mizacın etkisi: Bazı çocuklar daha hassas ve alıngan bir yapıya sahipken, bazıları daha enerjik ve güçlü bir karakter sergileyebilir. Bu durum çocuğun mizacıyla ilgilidir; bazı çocuklar daha rahat ve uyumlu olurken, diğerleri daha mücadeleci veya lider ruhlu olabilir.
Yeni deneyimlerle ilgili merak: Çocuklar çevrelerini ve sosyal ilişkilerini anlamak adına sıklıkla ‘Bunu yaparsam ne olur?’ gibi sorular sorarlar. Sosyal etkileşimlerde kendilerini ifade etme yollarını öğrenme sürecindedirler. Bu nedenle bazen agresif veya meydan okuyucu davranışlar sergileyebilirler.
Kendi alanlarına ihtiyaç duyuyor olabilirler: Çocuklar mekansal ilişkileri henüz tam olarak kavrayamayabilir. Küçük bir alanda diğer çocuklarla birlikte olmaktan rahatsız olup kendilerini sıkışmış hissedebilirler. Bu durumda, dışarı çıkmak veya kendilerini korumak için vurma gibi eylemlere başvurabilirler.
Çocuğunuzun vurma davranışını durdurmak için alabileceğiniz bazı önlemler, hem onun duygusal gelişimine katkı sağlayacak hem de iletişim becerilerini güçlendirecektir.
Vurma davranışını hemen durdurun: Çocuğunuz fiziksel olarak saldırgan bir davranış sergilediğinde, bu durumu hemen ele almanız önemlidir. Çocuğunuzla göz teması kurarak sakin ve kararlı bir şekilde ‘Kızgın olmak normaldir ama vurmak kabul edilemez’ gibi net bir ifade kullanabilirsiniz. Bu yaklaşım, çocuğunuzun duygularının normal olduğunu hissetmesini sağlarken, aynı zamanda vurmanın uygun bir tepki olmadığını da öğretir.
Sebebini anlamaya çalışın: Çocuğunuzu vurmaya iten nedenin ne olduğunu anlamaya çalışın. Çocuğunuzun bir ihtiyacını ya da hissini daha net ifade edebilmesi için ona doğru kelimelerle yol gösterin. Örneğin, süt içmek istiyorsa ama söylemek yerine su bardağını yere fırlatıyorsa, ‘Süt istiyorsun! Süt de’ diyerek onu yönlendirebilirsiniz.
Proaktif olun: Çocuğunuzun vurma davranışını tetikleyen durumları gözlemleyin. Yorgun ya da aç olduğunda, kalabalık bir ortamda bulunduğunda veya ayrılık anında bu davranışı daha çok sergileyip sergilemediğine dikkat edin. Örneğin, oyun öncesinde çocuğunuzun sevdiği bir oyuncağı kaldırarak bu tür tetikleyicileri önceden kontrol edebilirsiniz.
Sakin kalmaya çalışın: Çocuğunuz herhangi bir ilginin ilgisizlikten daha iyi olduğunu düşünerek tepkinizi çekmek için vuruyor olabilir. Yanlış bir şey yaptığında aşırı tepki göstermeniz, ilgiyi üzerine çekmeye devam etmesine yol açabilir.
Empati gösterin: Çocuğunuzun öfke veya hayal kırıklığı hissettiğinde, bu duygularını tanımlaması için ona yardımcı olun. Örneğin, ‘Bu oyuncağı paylaşmadığında üzgün hissettin değil mi?’ diyerek duygularını tanımlamasını sağlayabilirsiniz.
Duygularını başkalarının hisleriyle bağdaştırmasına yardımcı olun: Küçük çocuklar, davranışlarının diğer insanlar üzerindeki etkisini henüz tam anlamıyla kavrayamazlar. Çocuğunuza vurduğu bir arkadaşının bu durumdan nasıl etkilendiğini anlatın ve ‘Bu ona zarar verdi ve kötü hissetmesine neden oldu’ diyerek empati kurmasına yardımcı olun.
Problem çözme becerisini geliştirin: Çocuğunuzun zor durumlarla başa çıkma becerisini geliştirmek için oyun yoluyla pratik yaptırabilirsiniz. Örneğin, siz oyuncağını alan bir çocuk rolünü oynarken ona bu duruma nasıl tepki vermesi gerektiğini gösterebilir ve ihtiyaç halinde bir yetişkinden yardım istemesini öğretebilirsiniz. Bu tür tekrarlar, çocuğunuzun zor durumlarla daha sağlıklı başa çıkmasını sağlayacaktır.
Dikkatini dağıtın: Çocuklar arasında yaşanan gerginliklerde, yeni bir oyuncağa veya aktiviteye yönlendirerek ortamı yumuşatabilirsiniz. Çocuğunuzun saldırgan davranışla elde etmeye çalıştığı bir oyuncağı vermek yerine, sırayla oynama gibi bir çözüm sunabilirsiniz.
Medya tüketimini takip edin: Çocuğunuzun izlediği programları gözden geçirin ve izlediği içeriklerin şiddet içerip içermediğini kontrol edin. Araştırmalar, medyada şiddet içeren görüntüler gören çocukların kendilerinin de saldırgan davranışlar sergileme eğiliminde olabileceğini gösteriyor.
Çocuğunuza vurmayın!: Uzmanlar, çocuğunuzun vurma davranışını durdurmak için fiziksel ceza uygulamanın kafa karıştırıcı ve çelişkili mesajlar vereceğini belirtiyor. Çocuğunuza vurmanın yanlış olduğunu söylerken aynı zamanda vurmanın bir ceza yöntemi olarak kullanılması, çocuğunuzun doğru ve yanlış arasındaki sınırı anlamasını zorlaştırabilir.
Çocuğunuzun vurma davranışı, kötü bir niyet taşımadığı gibi, gelişimsel sürecin bir parçası olarak değerlendirilmelidir. Çocuğunuza uygun şekilde rehberlik ederek, vurmanın yanlış bir davranış olduğunu anlamasını sağlayabilir ve daha sağlıklı iletişim becerilerini kazanmasına yardımcı olabilirsiniz.
